Makina Değerleme Prensipleri

Firmadan envanter, makinelerin faturaları (proforma fatura değil) ve amortisman kayıtları edinilmelidir.

Makinalar tasniflenmelidir.

Faturası ve envanter kaydı olan kullanılabilir değerli olanlar,
Faturası ve envanter kaydı olan hurda değerli olanlar,
Envanter kaydı olan ancak faturası bulunmayan kullanılabilir değerli olanlar,
Envanter kaydı bulunmayan yerinde kullanılan makinalar,

Firmadan edinilen amortisman defteri kayıtları ile taşınmaz değerleri karşılaştırılabilir, çoğu zaman taşınmazın defter değeri sıfır olup, piyasa değeri daha yüksek olabilmektedir. Keza; makinalar daha kısa zamanda muhasebeleştirilebilir; ancak bakıma bağlı olarak daha uzun ömürlü olabilir.

Tüm makinaların 2 açıdan fotoğrafı çekilmeli, seri numaraları ve üretim tarihlerinin bulunduğu panolarından mutlaka resimler alınmalıdır; keza bu veriler makinanın yaşının ve kapasitesinin bilinmesinde, muhasebe kayıtları ve faturalarla karşılaştırılmasında mutlak gerekli verilerdir,

Raporlama yapılırken; makinaların tek tek listesi oluşturulup, teknik özellikleri, yaşı, ömrü, farklı sektörde kullanılabilirliği piyasa değeri verilmelidir. (Piyasa değeri, aynı sektörde faaliyet gösteren firma tarafından alınması durumundaki değeridir)

Edinilecek diğer evraklarda; leasingle edinilmiş makinaların devir faturaları (Söz konusu faturalar çok cüz-i tutarlarda düzenlenir 1-TL benzeri, mutlaka leasingle edinilmiş taşınmazlarda devir faturası olmalıdır. Aksi halde makina değerleme dışı tutulmalıdır), makinaların yer aldığı taşınmazın tapu senedi ( Mülk kendilerininse takyidat bilgisi de araştırılmalıdır; keza makinaların taşınmazın eklentisi ve teferruat listesinde olması ihtimali mevcuttur, makinalar üzerinde bulunan haciz ve benzeri teminatı etkileyebilecektir), kiradaysa kira kontratı bilgileri edinilerek rapora eklenmelidir.

Raporlarda sektörün genel durumu, söz konusu makina sahibi şirketin sektördeki yeri ve faaliyet konusu ile ilgili bilgi verilmelidir.

Değerleme aşamasında; makinanın kapasitesi, yaşı, yıpranmışlığı, taşınabilirliği, farklı sektörde kullanılabilirliği, ikamesinin bulunup bulunmaması, ikinci elinin rağbet görüp görmemesi gibi unsurlar göz önünde bulundurularak emsallerine kıyasla taşınmaza değer takdir edilmelidir. (Bulunacak sıfır emsallerin çoğu zaman; ekspertizi yapılan makinaya nazaran ek özelliklerinin olacağı muhakkaktır. Değer takdir edilirken, makinaların ikinci elden satışı kolay mıdır? Leasingle bu makinaları edinmek daha mantıklı olmaz mı? sorularını da irdelemek gerekir. Yine; çoğu zaman bu makinaların ikinci ellerini, bazen aynısının ikinci ellerinin internet üzerinden bu işi yapan sitelerde satılık ilanlarının bulunabileceği unutulmamalıdır.)

Değer takdirinde; her makina mühendisinin her makinaya değer verebileceği gibi bir yanılgıya düşmemek için; sektöründe uzman, bazen söz konusu makinaların tamiratı yapan, bazen ikinci elini pazarlayan kişilerden emin olduğumuz değerlerde bile görüş almakta fayda vardır.

Bazı makinalar yerinde imalatlardır. Argon kaynaklı paslanmaz siloların vs. Satılması durumunda bazen bu malzemeler binayı yıkmadan çıkartılamaz. Dolayısı ile bunların değeri hurda fiyatıdır. Bunun gibi karşılaşılabilecek ekstra durumlarda yanılgıya düşmemek için sadece maliyetleri göz önüne almanın yanıltıcı olabileceği unutulmamalıdır.

Makina değerleme raporu içeriğinde; makinelerin resimleri ile teknik tanımlayıcı açıklaması birlikte dokümantasyonu sunulmalıdır. Her makina için ayrı değer verilmekle birlikte, ön sayfada toplam değeri veren bir özet bulunmalıdır.

Eğer söz konusu makinelerden bazılarının özel bir durumu varsa, örneğin imal ettiği ürünün piyasası kalmamışsa vs. bu özel durumlar ayrıca raporda belirtilmelidir. Makinaların yaşları da raporda yer almalıdır. Özellikle ekonomik ömrünü tamamlamak üzere olan veya tamir ihtiyacı olan makinalar raporda ayrıca açıklanmalıdır.

ATIL UZUN / Gayrimenkul Değerleme Uzmanı SPK Lisans No:401221 Bu yazı tarafımızca hazırlanmış olup, alıntı kaynağı bildirilmeden bir bütün olarak yayınlanması yasaktır. 01.03.2012